แนวทางการพัฒนาการจัดการโลจิสติกส์และโซ่อุปทานน้ำนมดิบของเกษตรกร เพื่อความปลอดภัยก่อนเข้าสู่อุตสาหกรรมนมแปรรูป =

Abstract

วิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปริมาณ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันของการจัดการโซ่อุปทานและปัญหาในการจัดการระบบโลจิสติกส์ตลอดโซ่อุปทาน (ตั้งแต่กระบวนการรีดนมจนถึงขนส่งน้ำนมดิบสู่ศูนย์รวบรวมน้ำนมดิบ) ของเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนม โดยสำรวจกับเกษตรกรในพื้นที่ จ.นครราชสีมา สระบุรี ราชบุรีและจันทบุรี ซึ่งแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมที่มีคุณภาพน้ำนมดิบสูง - ต่ำ ด้วยแบบสอบถาม จำนวน 111 ชุด และวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ การหาความถี่ ค่าร้อยละ และสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ การทดสอบความเป็นอิสระต่อกัน (Chi-Square test) การทดสอบความแตกต่างของกลุ่มเกษตรกรที่มีคุณภาพน้ำนมดิบสูง – ต่ำ (Independent Sample T-test) และวิเคราะห์การถดถอยเชิงอันดับ (Ordinal Regression) จากผลการวิจัยสรุปได้ว่า 1.) อาหารโคนมมีผลต่อองค์ประกอบของนมและผลผลิตน้ำนมดิบ วิธีการรีดนม ช่วงเวลาที่รอขนส่ง วิธีการเก็บรักษาก่อนขนส่ง ระยะเวลาและวิธีการขนส่งมีผลต่อคุณภาพด้านจุลินทรีย์ และการตรวจด้วยน้ำยา CMT มีผลต่อสุขภาพโคนม 2.) เกษตรกรทั้ง 2 กลุ่มมีความแตกต่างกันในเรื่องการได้ความรู้จากหน่วยงาน การบริหารจัดการภายในฟาร์ม ได้แก่ ขนาดโรงเรือน อาหารพวกหญ้า/ต้นข้าวโพดสดที่เพาะปลูกเอง การจัดการการรีดนมโค ได้แก่ เวลาในการขนส่งหลังรีดนมเสร็จและระยะเวลาขนส่ง รวมถึงด้านคุณภาพน้ำนมดิบ ได้แก่ เกรดน้ำนม ปริมาณไขมัน,เนื้อนมทั้งหมด,จุลินทรีย์ทั้งหมดและเซลล์โซมาติก ในขณะที่ปัญหาอุปสรรคในการบริหารจัดการฟาร์มโคนมและระบบการขนส่งน้ำนมดิบไม่มีความแตกต่างกัน ซึ่งปัญหาในการเตรียมแม่โคก่อนการรีดนม ปัญหาในขั้นตอนการรีดนมตามหลักปฏิบัติและต้นทุนการขนส่งอาจส่งผลต่อปริมาณเชื้อจุลินทรีย์ทั้งหมด 3.) เกษตรกรยังคงพบปัญหาในเรื่องของการจัดสรรพื้นที่/โรงเรือน การป้องกันและควบคุมโรค คุณภาพของน้ำนมดิบ การบันทึกข้อมูล ต้นทุนการลงทุนระบบทำความเย็นและราคาน้ำนมดิบที่รัฐบาลหรือศูนย์รวบรวมนมกำหนด รวมถึงเวลาที่รอขนส่งและกรรมวิธีการเก็บรักษาน้ำนมดิบก่อนส่งศูนย์รวบรวมน้ำนมดิบ