ความสัมพันธ์ระหว่างเภสัชกรกับผู้ป่วยที่มาใช้บริการในร้านนขายยา =THE PHARMACIST-PATIENT RELATIONSHIP AT DRUG STORE.

Abstract

ความสัมพันธ์ระหว่างเภสัชกรกับผู้ป่วยเป็นสิ่งสำคัญอย่างหนึ่งในระบบสุขภาพ โดยเภสัชกรเป็นหนึ่งในทีมบุคลากรทางสุขภาพมีบทบาทในการดูแลสุขภาพของผู้ป่วย โดยมีบทบาทร่วมในการวินิจฉัยโรค จ่ายยาและให้คำปรึกษา รวมถึงการค้นหา ป้องกัน และแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวเนื่องกับการดูแลโรค การใช้ยา และการดูแลสุขภาพแบบองค์รวมร่วมกับผู้ประกอบวิชาชีพสาธารณสุขอื่นๆ โดยผ่านการมารับบริการที่โรงพยาบาลและร้านขายยา จึงเป็นกำลังสำคัญของระบบสุขภาพในการจัดการ แก้ไข และป้องกันปัญหาทางสุขภาพของประชาชน (ศรัณย์ กอสนาน, 2555; คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 2559; แสงสุข พิทยานุกุลและศิริ ชะระอ่ำ, 2560) ความสัมพันธ์ระหว่างเภสัชกรกับผู้ป่วยที่ร้านขายยาจึงมีความสำคัญ และควรศึกษาทำความเข้าใจ เนื่องจากความสัมพันธ์ที่ดีมีผลต่อความร่วมมือของผู้ป่วย ก่อให้เกิดผลการรักษาที่ดีและเป็นไปอย่างราบรื่น เมื่อทำการศึกษาเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างเภสัชกรกับผู้ป่วยในประเทศไทย กลับพบว่ามีการศึกษาเรื่องนี้น้อยมาก โดยส่วนมากจะพบการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างแพทย์กับผู้ป่วยในต่างประเทศ (Emanuel and Emannuel, 1992; Ridd et al, 2009; ดวงกมล ศรีประเสริฐ, 2561) จากผลการศึกษาวิจัยนี้ได้พบรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างเภสัชกรกับผู้ป่วยทั้งสิ้น 4 รูปแบบ คือ รูปแบบความสัมพันธ์แบบที่ปรึกษา-ผู้ขอคำปรึกษา (Consumerism) พบได้มากที่สุด รองลงมาคือรูปแบบความสัมพันธ์แบบเพื่อน-เพื่อนหรือความสัมพันธ์แบบญาติ (Mutual participation) รูปแบบความสัมพันธ์แบบการซื้อ-ขายทั่วไป (Default) และรูปแบบความสัมพันธ์แบบครู-นักเรียน (Guidance-cooperation) พบได้น้อยที่สุดตามลำดับ ส่วนปัจจัยที่ก่อให้เกิดความสัมพันธ์พบว่ามีปัจจัยด้านความรู้ของบุคลากรทางการแพทย์ ความเคารพนับถือ ระยะเวลา ความไว้วางใจ ความจงรักภักดี และปัจจัยอื่นๆ ได้แก่ราคาและความสะดวก สำหรับพัฒนาการของความสัมพันธ์ พบว่ามีทั้งสิ้น 4 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ความสัมพันธ์แบบซื้อ-ขายทั่วไป ระยะที่ 2 ความสัมพันธ์แบบที่ปรึกษาหรือครู-นักเรียน ระยะที่ 3 ความสัมพันธ์แบบเพื่อน-เพื่อน หรือความสัมพันธ์แบบญาติ ระยะที่ 4 สิ้นสุดสัมพันธภาพ